… I nie odpuszczę Ci nawet po śmierci…
Tak mogłaby brzmieć dobrze znana wszystkim treść przysięgi, gdyby składał ją ZUS płatnikowi. Dlaczego? Obowiązkiem każdego płatnika składek jest rzetelne i terminowe uiszczanie należnych składek. Obowiązkiem zaś organu rentowego jest egzekwowanie składek, które opłacone nie zostały. Z obowiązku tego nie zwalnia nawet śmierć płatnika. W takiej sytuacji nieopłacone składki stanowią dług spadkowy. Za dług ten odpowiadają spadkobiercy płatnika, którzy przejmują wszelkie prawa i obowiązki spadkodawcy dotyczące składek.
Odpowiedzialność ta obejmuje:
- niezapłacone składki na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne, Fundusz Emerytur Pomostowych, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych,
- odsetki za zwłokę od zaległości składkowych spadkodawcy,
- opłatę prolongacyjną,
- koszty upomnienia i koszty postępowania egzekucyjnego prowadzonego wobec spadkodawcy powstałe do dnia otwarcia spadku.
Dziedziczenie długów wobec ZUS
Do odpowiedzialności spadkobierców za długi płatnika względem ZUS, stosuje się odpowiednio przepisy Ordynacji podatkowej, które z kolei odsyłają do Kodeksu cywilnego. Zastosowanie znajdują zatem regulacje dotyczące przyjęcia i odrzucenia spadku oraz o odpowiedzialności za długi spadkowe, które pokrótce omówię.
Spadkobierca, który dowiedział się o powołaniu do spadku ma następujące możliwości: może spadek przyjąć lub też spadek odrzucić. Przyjęcie spadku może być proste lub z dobrodziejstwem inwentarza. W razie prostego przyjęcia spadku spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe bez ograniczenia. W razie przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza, spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe tylko do wartości ustalonego w inwentarzu stanu czynnego spadku. Skutkiem odrzucenia spadku jest natomiast wyłączenie odrzucającego od dziedziczenia.
Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania. W razie braku oświadczenia spadkobiercy we wskazanym terminie, przyjmuje się, że przyjął on spadek z dobrodziejstwem inwentarza.
Do chwili działu spadku spadkobiercy ponoszą solidarną odpowiedzialność za długi spadkowe. Oznacza to, że wierzyciel może żądać całości lub części świadczenia od wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna, a zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z dłużników zwalnia pozostałych. Jeżeli jeden ze spadkobierców spełnił świadczenie, może on żądać zwrotu od pozostałych spadkobierców w częściach, które odpowiadają wielkości ich udziałów. Od chwili działu spadku sytuacja ulega zasadniczej zmianie, gdyż spadkobiercy ponoszą odpowiedzialność za długi spadkowe w stosunku do wielkości swoich udziałów.
Podstawa odpowiedzialności spadkobiercy za długi wobec ZUS
Na opisanych powyżej zasadach spadkobiercy dziedziczą także nieopłacone przez zmarłego płatnika składki na ubezpieczenia wraz z odsetkami, które stają się długiem spadkowym.
Odpowiedzialność spadkobiercy za zobowiązania składkowe zmarłego płatnika nie powstaje jednak z mocy prawa. Konieczne jest do tego wydanie przez ZUS decyzji określającej zakres odpowiedzialności poszczególnych spadkobierców. To zaś jest możliwe dopiero po przeprowadzeniu postępowania spadkowego. ZUS musi zatem dysponować postanowieniem o stwierdzeniu nabycia spadku (albo notarialnym aktem poświadczenia dziedziczenia), aby właściwe określić adresatów swoich decyzji. Decyzja taka podlega zaskarżeniu do sądu, a w razie jej uprawomocnienia – uprawnia do egzekucji.
Jeżeli spadkobiercy dokonali podziału majątku spadkowego, decyzja powinna określać ich odpowiedzialność odpowiednio do ich udziału spadkowego. Jeżeli spadkobiercy nie dokonali działu spadku, organ powinien wydać decyzję o odpowiedzialności spadkobierców za zobowiązania składkowe w pełnej wysokości w odniesieniu do każdego ze spadkobierców z jednoczesnym wskazaniem, że odpowiedzialność ta jest solidarna.
Co się dzieje w sytuacji, gdy spadek nie ma żadnej wartości?
- w przypadku przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza:
jeżeli ze spisu inwentarza wynika, że stan czynny spadku wynosi zero złotych, to nie jest możliwe wydanie przez organ rentowy decyzji stwierdzającej istnienie odpowiedzialności spadkobiercy za długi spadkodawcy wobec ZUS. W decyzji takiej należałoby bowiem zaznaczyć, że odpowiedzialność spadkobiercy ograniczona jest do kwoty odpowiadającej wartości stanu czynnego spadku, tj. w tym przypadku kwoty zera złotych, co odbiera tej decyzji jakikolwiek sens, czyniąc ją bezprzedmiotową.
- w przypadku prostego przyjęcia spadku
spadkobierca odpowiada w pełnej wysokości za odziedziczone długi, mimo iż spadek nie ma żadnej wartości. W takim przypadku ZUS wydaje decyzję stwierdzającą odpowiedzialność spadkobiercy bez żadnych ograniczeń.
Warto zatem wiedzieć, że razem ze spadkiem możemy odziedziczyć dług który ciążył na zmarłym płatniku względem ZUS, stając się tym samym dłużnikiem organu rentowego.
*****
Przeczytaj także:
skarga pauliańska – czyli jak ZUS może chronić swoje należności
{ 0 komentarze… dodaj teraz swój }