Za osobę współpracującą z osobą prowadzącą działalność gospodarczą uważa się m.in. małżonka, dzieci oraz rodziców pod warunkiem, że pozostają oni we wspólnym gospodarstwie domowym oraz współpracują przy prowadzeniu tejże działalności.
Osoba taka podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym od dnia rozpoczęcia współpracy przy prowadzeniu pozarolniczej działalności do dnia zakończenia tej współpracy. Ponadto, na wniosek, może zostać objęta dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym.
Sprawa wydaje się być prosta – w teorii. W praktyce już nie do końca.
Wyobraźmy sobie taki, nierzadki scenariusz:
Mąż zgłasza żonę do ubezpieczeń społecznych, jako osobę współpracującą przy prowadzeniu działalności gospodarczej. Po jakimś czasie żona występuje do ZUS o wypłatę zasiłku (chorobowego/macierzyńskiego). Odpowiedź organu rentowego jest negatywna, a motywacja następująca: praca żony miała jedynie charakter doraźnej pomocy rodzinnej i jako taka nie może być uznana za współpracę.
Przed przyznaniem prawa do świadczeń dla osoby współpracującej – podobnie jak w przypadku osób prowadzących działalność gospodarcza, czy też pracowników – ZUS bardzo często prowadzi postępowanie wyjaśniające. Celem takiego postępowania w tym przypadku jest wyjaśnienie kwestii, czy osoba zgłoszona do ubezpieczeń społecznych jako osoba współpracująca rzeczywiście nią jest.
Osoba współpracująca – kto to taki?
Nie jest to takie jednoznaczne, gdyż termin „współpraca przy prowadzeniu działalności” nie został nigdzie w ustawie wyraźnie zdefiniowany. Trzeba zatem sięgnąć do wykładni Sądu Najwyższego.
W wyroku z dnia 20 maja 2008 r., II UK 286/07, Sąd Najwyższy wskazał, że za współpracę przy prowadzeniu działalności gospodarczej powodującą obowiązek ubezpieczeń: emerytalnego i rentowych uznać można tylko taką pomoc udzieloną przedsiębiorcy przez jego małżonka, która ma charakter stały i bez której stanowiące majątek wspólny małżonków dochody z tej działalności nie osiągałyby takiego pułapu, jaki zapewnia współdziałanie przy tym przedsięwzięciu.
Wykonywana przez osoby współpracujące działalność powinna charakteryzować się zorganizowaniem i pewną ciągłością. Nie może zatem stanowić w sensie prawnym współpracy przy prowadzeniu działalności gospodarczej sporadyczne, podejmowane okazjonalnie, zajmujące nikłą ilość czasu wystawianie faktur, czy wydawanie ad hoc towaru. Znaczenie gospodarcze, organizacyjne i stabilność takich działań są znikome i nie kwalifikują się do oceny, iż w sensie prawnym dochodzi do “współpracy przy prowadzeniu działalności gospodarczej.
Sąd wskazał ponadto, że doraźna pomoc, jaką świadczy osobie prowadzącej działalność gospodarczą w tej działalności jego małżonek, stanowi konsekwencję obowiązku małżonków do wzajemnej pomocy oraz współdziałania dla dobra rodziny, którą przez swój związek założyli (art. 23 i 27 k.r.o.). Pomoc taka nie podlega zasadzie odpłatności. Pomoc małżonka może mieć przy tym charakter awaryjny, incydentalny, kiedy wyręczając małżonka, przedsiębiorcę działa niejako „w zastępstwie” tego przedsiębiorcy, ale może polegać również na innego rodzaju aktywności na rzecz prowadzonego przez niego przedsiębiorstwa.
Z kolei w wyroku z dnia 23 kwietnia 2010 r. II UK 315/09 Sąd Najwyższy wskazał na obowiązkowe elementy pojęcia współpracy, które musza wystąpić łącznie, a są to:
a) istotny dla działalności gospodarczej ciężar gatunkowy działań współpracownika, które to działania nie mogą mieć charakteru wtórnego; muszą pozostawać w bezpośrednim związku z przedmiotem podjętej działalności oraz muszą charakteryzować się pewną systematycznością, stabilnością i zorganizowaniem;
b) znaczący czas i częstotliwość podejmowanych robót.
Tylko w takim przypadku możemy mówić o współpracy, rodzącej obowiązek ubezpieczeń społecznych.
Podsumowując: współpracą przy prowadzeniu działalności nie jest:
- okazjonalna, sporadyczna, incydentalna pomoc, jaką świadczy osobie prowadzącej działalność gospodarczą w tej działalności jego małżonek, prowadzący z nim wspólne gospodarstwo domowe
- praca, która nie ma wymiaru ekonomicznego i organizacyjnego dla prowadzonej działalności i nie przyczynia się do zwiększenia dochodu z prowadzonej działalności gospodarczej.
Oznacza to, że nie w każdej sytuacji wykonywania przez małżonka określonej pracy na rzecz małżonka – przedsiębiorcy, praca ta dla celów ubezpieczeń społecznych będzie zakwalifikowana jako współpraca przy prowadzeniu tej działalności.
To, czy spełnione są przesłanki współpracy przy prowadzeniu działalności gospodarczej, a co za tym idzie czy dana osoba podlega ubezpieczeniom społecznym z tego tytułu, powinno być przedmiotem ustaleń faktycznych w danej sprawie.
{ 0 komentarze… dodaj teraz swój }