Czy ZUS może obniżyć wysokość wynagrodzenia?

Katarzyna Mrozowska25 maja 2016Komentarze (0)

Czy ZUS może obniżyć wysokość mojego wynagrodzenia? To pytanie pada bardzo często z ust przyszłych zaniepokojonych matek. A to dlatego, że media pełne są historii o tym, jak ZUS obniża pensję kobiet w ciąży do minimalnego wynagrodzenia za pracę, po to by płacić mniejszy zasiłek.

Zasadniczo prawo pracy daje pracodawcom swobodę kształtowania systemu wynagrodzeń. Oznacza to, że pracodawca i pracownik samodzielnie ustalają wysokość wynagrodzenia za pracę. Wynagrodzenie powinno być jednak ustalone w taki sposób, aby odpowiadało m.in. rodzajowi pracy oraz uwzględniało ilość i jakość świadczonej pracy (tzw. wynagrodzenie godziwe).

Dowolność w ustalaniu wysokości wynagrodzenia nie jest jednak nieograniczona. Ustalona pensja może zostać zakwestionowana przez ZUS w ramach przyznanych mu kompetencji. Dzieje się tak dlatego, że umowa o pracę wywołuje nie tylko skutki bezpośrednie, dotyczące relacji między pracownikiem i pracodawcą, lecz także wpływa  na sferę ubezpieczeń społecznych. Od wysokości wynagrodzenia za pracę zależy bowiem wysokość zasiłku chorobowego czy macierzyńskiego.  Podstawę wymiaru zasiłku dla pracownika stanowi bowiem przychód, pod którym to pojęciem, ogólnie mówiąc, kryje się  przeciętne miesięczne wynagrodzenie za pracę. Jeżeli ZUS uzna, że strony umowy o pracę ustaliły w niej korzystniejsze warunki wynagrodzenia tylko po to, by uzyskać w przyszłości wyższe świadczenia z ubezpieczenia społecznego, może zakwestionować wysokość ustalonego wynagrodzenia za pracę.

ZUS może obniżyć wysokość wynagrodzenia

Taki sposób działania ZUS-u znajduje potwierdzenie w orzecznictwie Sądu Najwyższego. Sąd Najwyższy w jednym z wyroków stwierdził, iż „nadmierne podwyższenie wynagrodzenia pracownika może być w zakresie prawa ubezpieczeń społecznych ocenione jako dokonane z zamiarem nadużycia prawa do świadczeń. Podstawę wymiaru składki ubezpieczonego będącego pracownikiem może stanowić bowiem wyłącznie wynagrodzenie godziwe, a więc należne, właściwe, odpowiednie, rzetelne, uczciwe i sprawiedliwe, zachowujące cechy ekwiwalentności względem pracy. Zasada solidaryzmu wymaga bowiem, by płaca, stanowiąca jednocześnie podstawę wymiaru składki, nie była ustalana ponad granicę płacy słusznej, sprawiedliwej i zapewniającej godziwe utrzymanie, a składka w rezultacie przekładała się na świadczenie w kwocie nienależnej”.

Nieważne zapisy umowy

W momencie, gdy do ZUS-u wpływa wniosek o wypłatę świadczeń np. zasiłku macierzyńskiego, a ZUS poweźmie wątpliwość co do zasadności ustalonego wynagrodzenia za pracę, wszczyna postępowanie wyjaśniające. Jeśli w wyniku czynności kontrolnych organ stwierdzi, że:

  • ustalone wynagrodzenie zmierza do uzyskania przez pracownika rażąco wysokiego wynagrodzenia,
  • a więc w konsekwencji rażąco wysokich świadczeń z tytułu niezdolności do pracy,

może uznać uzgodnienia stron umowy o pracę dotyczące wynagrodzenia za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, a co za tym idzie za nieważne. W takiej sytuacji wydaje decyzję ustalającą, że podstawą wymiaru składek było wynagrodzenie w kwocie niższej – najczęściej takiej – jak otrzymywane przez pozostałych pracowników zatrudnionych na podobnych stanowiskach. Często też ZUS ustala wynagrodzenie na poziomie minimalnego wynagrodzenia za pracę. Skutkiem tego jest obniżenie wszystkich świadczeń wypłacanych ubezpieczonemu.

„Podejrzane” wynagrodzenie

ZUS najczęściej kwestionuje zapisy umowy dotyczące wynagrodzenia pracownika w przypadku, gdy:

  • wynagrodzenie jest rażąco wygórowane w porównaniu do pozostałych pracowników wykonujących podobną pracę,
  • zmiana wynagrodzenia następuje bezpośrednio przed uzyskaniem prawa do świadczeń, a wynagrodzenie pozostaje w znacznej dysproporcji do wcześniejszego wynagrodzenia pracownika,
  • wynagrodzenie to zostało ustalone w oderwaniu od kwalifikacji pracownika, zakresu jego obowiązków, odpowiedzialności.

Nie bez znaczenia są także więzy rodzinne (zatrudnienie w gronie rodziny lub przyjaciół).

W przypadku decyzji ZUS-u obniżającej wynagrodzenie, pozostaje odwołanie do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych. W toku postępowania przed sądem trzeba będzie wykazać, że argumenty ZUS-u nie są zasadne, a wynagrodzenie za pracę odpowiada prawu.

Kontrola przedsiębiorców

Nieco inaczej przedstawia się sytuacja w przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą. Dla przedsiębiorców podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne  została określona odmiennie niż w przypadku pracowników. Ustawodawca pozostawił bowiem osobom prowadzącym działalność gospodarczą samodzielne określenie wysokości podstawy wymiaru składek. W ich przypadku wysokość składek nie jest związana z faktycznie osiąganym przychodem i jego wysokością, lecz jedynie z istnieniem tytułu do ubezpieczeń i zadeklarowaną kwotą. Wysokość podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe tej grupy ubezpieczonych mieści się w przedziale od 60% do 250% przeciętnego wynagrodzenia i zależy od deklaracji płatnika składek. ZUS nie posiada uprawnień do weryfikacji deklarowanej kwoty jako zmierzającej do osiągnięcia „zawyżonych świadczeń z ubezpieczenia społecznego”, a w konsekwencji wypłaty zasiłku macierzyńskiego w niższej niż przysługująca zgodnie z ustawą wysokości, albowiem nie ma do tego żadnych podstaw prawnych” (patrz uchwała Sądu Najwyższego).

Konkluzja jest zatem następująca: owszem, ZUS może obniżyć wysokość wynagrodzenia pracownika, ale tylko w szczególnych wypadkach. Jest to możliwe wtedy, gdy w toku prowadzonego postępowania wykaże, że pensja została sztucznie zawyżona na potrzeby przyszłych  świadczeń, co wbrew pozorom nie jest wcale rzadkością i nie dotyczy tylko kobiet w ciąży.

Jeżeli chcesz skorzystać z pomocy prawnej, zapraszam Cię do kontaktu:

tel.: +48 733 730 870e-mail: kontakt@michalpankiewicz.pl

{ 0 komentarze… dodaj teraz swój }

Dodaj komentarz

Wyrażając swoją opinię w powyższym formularzu wyrażasz zgodę na przetwarzanie przez Michał Pankiewicz & Współpracownicy Kancelaria Prawna Twoich danych osobowych w celach ekspozycji treści komentarza zgodnie z zasadami ochrony danych osobowych wyrażonymi w Polityce Prywatności

Administratorem danych osobowych jest Michał Pankiewicz & Współpracownicy Kancelaria Prawna z siedzibą w Krakowie.

Kontakt z Administratorem jest możliwy pod adresem kontakt@michalpankiewicz.pl.

Pozostałe informacje dotyczące ochrony Twoich danych osobowych w tym w szczególności prawo dostępu, aktualizacji tych danych, ograniczenia przetwarzania, przenoszenia danych oraz wniesienia sprzeciwu na dalsze ich przetwarzanie znajdują się w tutejszej Polityce Prywatności. W sprawach spornych przysługuje Tobie prawo wniesienia skargi do Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych.

Poprzedni wpis:

Następny wpis: