Czy danina solidarnościowa jest podatkiem?

Danina solidarnościowa budzi wiele pytań dotyczących jej charakteru prawnego i podatkowego. Kluczowe wątpliwości koncentrują się wokół tego, czy danina solidarnościowa jest podatkiem. Poniżej przedstawiam wyczerpujące, oparte na faktach wyjaśnienie tej kwestii, oparte na aktualnych przepisach i analizie źródeł.

Czy danina solidarnościowa to podatek?

Chociaż danina solidarnościowa jest obciążeniem fiskalnym, które odpowiada definicji podatku w rozumieniu potocznym i jest rozliczana podobnie jak inne świadczenia publicznoprawne, nie jest podatkiem w rozumieniu przepisów prawa podatkowego, zwłaszcza Ordynacji podatkowej[1][3]. Wynika to z faktu, że środki pozyskiwane z tej daniny nie stanowią dochodu Skarbu Państwa ani samorządu terytorialnego, lecz trafiają do Solidarnościowego Funduszu Wsparcia Osób Niepełnosprawnych[3][5]. Regulacje dotyczące daniny zawarte są w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych, jednak formalnie nie uznaje się jej za podatek w sensie ścisłym[3].

Główne cechy daniny solidarnościowej

Danina solidarnościowa ma charakter dodatkowego obciążenia fiskalnego, nakładanego na osoby fizyczne ze znacznym dochodem rocznym[1][2][5]. Obowiązek jej zapłaty obejmuje podatników, którzy uzyskali całkowity dochód powyżej 1 000 000 zł w danym roku podatkowym[1][2][4][5]. Stawka daniny to 4% od kwoty przekraczającej jeden milion złotych, co w praktyce funkcjonuje jako swoisty trzeci próg podatkowy[1][2][4][5]. Wylicza się ją na podstawie sumy dochodów z różnych kwalifikowanych źródeł, a nie tylko z jednego[4].

Danina solidarnościowa nie zastępuje podatku dochodowego. Osoby nią objęte nadal rozliczają standardowy PIT według skali (17%/32%) lub podatku liniowego (19%), a dopiero nadwyżka ponad 1 mln zł jest obciążona stawką 4% w ramach daniny solidarnościowej[1][2][5]. Formalności związane z rozliczeniem daniny realizuje się przez deklarację DSF-1, której termin składania mija 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym[1][2][5][7].

Cel i przeznaczenie środków z daniny solidarnościowej

Zasadniczym celem utworzenia daniny solidarnościowej jest wspieranie osób niepełnosprawnych[1][2][3][5]. Środki pozyskane z tego świadczenia zasilają bezpośrednio Solidarnościowy Fundusz Wsparcia Osób Niepełnosprawnych, który realizuje różnorodne formy wsparcia społecznego, zdrowotnego i zawodowego dla tej grupy[1][2][3][5]. Państwo nie korzysta bezpośrednio z tych środków na ogólne wydatki budżetowe, a danina spełnia funkcję redystrybucyjną i społeczną[3].

Mechanizm prawny i szczegółowe zasady rozliczania

Podstawa prawna funkcjonowania daniny solidarnościowej znajduje się w art. 30h ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych[3]. Mimo umiejscowienia jej w ustawie podatkowej, nie stosuje się do niej wszystkich przepisów Ordynacji podatkowej, co nadaje jej wyjątkowy charakter publicznoprawny[3]. Do obliczenia daniny bierze się pod uwagę całkowity dochód z różnych źródeł opodatkowania. Od kwoty przekraczającej 1 mln zł stosuje się stawkę 4%[1][2][5]. Jeśli podatnik uzyskał dochody także za granicą, istnieje możliwość pomniejszenia kwoty daniny o zapłacony tam podatek, aby uniknąć podwójnego opodatkowania, zgodnie z odpowiednimi umowami międzynarodowymi[6].

Podsumowanie: Czy danina solidarnościowa jest podatkiem?

Podsumowując, danina solidarnościowa nie jest podatkiem w rozumieniu Ordynacji podatkowej, choć stanowi rodzaj obowiązkowego świadczenia publicznoprawnego, którego rozliczanie i pobór przypominają podatki dochodowe[1][3][5]. Jej odrębność wynika z faktu, że jest przychodem Solidarnościowego Funduszu, nie budżetu państwa, a jej wprowadzenie służy realizacji jasno określonych celów społecznych[3][5].

Dane liczbowe dotyczące daniny solidarnościowej

• Stawka: 4% od nadwyżki powyżej 1 mln zł[1][2][5]
• Obowiązuje od: 1 stycznia 2019 r.[1][2][4][5]
• Podlega: osoby fizyczne z dochodem rocznym ponad 1 mln zł[1][2][4][5]
• Rozliczenie do: 30 kwietnia roku następnego po roku podatkowym[1][5][7]
• Nie zastępuje podatku dochodowego, lecz jest opłatą dodatkową[1][5]
• Podlega rozliczeniu na deklaracji DSF-1[1][2][5][7]
• Możliwość odliczenia podatku zapłaconego za granicą zgodnie z odpowiednimi umowami[6]

Znaczenie społeczne i fiskalne daniny solidarnościowej

Rola daniny solidarnościowej wykracza poza zwykłą redystrybucję fiskalną. Poza funkcją fiskalną (zwiększanie wpływów do Funduszu), pełni istotną funkcję społeczną, ukierunkowaną wyłącznie na wsparcie osób niepełnosprawnych, umożliwiając realizację programów zdrowotnych, społecznych i zawodowych dedykowanych tej grupie społecznej[1][2][3]. W tym aspekcie danina ta odróżnia się od klasycznych podatków ogólnobudżetowych.

Źródła:

1. https://symfonia.pl/blog/prawo/podatki/danina-solidarnosciowa-co-warto-wiedziec-na-jej-temat/
2. https://br-progres.pl/blog/danina-solidarnosciowa-kto-musi-zaplacic-dodatkowy-podatek/
3. https://kpmg.com/pl/pl/blogs/home/posts/2022/12/danina-solidarnosciowa-watpliwosci-prawne.html
4. https://solidnaksiegowa.com/danina-solidarnosciowa-co-to-jest-i-kogo-dotyczy/
5. https://poradnikprzedsiebiorcy.pl/-danina-solidarnosciowa-kto-musi-ja-zaplacic
6. https://g.infor.pl/p/_files/514000/1-mk-10-2019-mf-wyjasnia-danina-solidarnosciowa-513813.pdf
7. https://www.podatki.gov.pl/pit/formularze-pit/formularze-2019/zeznania-pit-2019/pit-dsf-1/